Getum við aðstoðað?

Sviptingar á mörkuðum

29. apríl 2025

Sviptingar á mörkuðum
Gengið í Kerlingafjöllum. Mynd: Helga Indriðadóttir

Miklar sviptingar hafa verið á hlutabréfamörkuðum á fyrstu vikum ársins og hefur þróunin litast af tilkynningum um fyrirhugaða tolla sem Bandaríkin ætla að leggja á innflutning til landsins. Þessar hræringar hafa sett sitt mark á ávöxtun verðbréfa. Blandaðar ávöxtunarleiðir sem fjárfesta bæði í skuldabréfum og hlutabréfum hafa lækkað á fyrsta ársfjórðungi um 3,2% til 0,7%. Erlent verðbréfasafn sem fjárfestir eingöngu í erlendum verðbréfum hefur lækkað um 3,2%.  Þau söfn sem fjárfesta í innlendum skuldabréfum og innlánum hafa hinsvegar hækkað um 0,9% til 1,8%. Skuldabréfasafnið hefur hækkað mest á fyrsta ársfjórðungi eða um 1,8% sem samsvarar 0,7% raunávöxtun.

Heimsvísitala erlendra hlutabréfa MSCI lækkaði um 1,8% í dollurum eða um 6,2% í íslenskum krónum á fyrsta ársfjórðungi þar sem dollarinn hefur gefið eftir gagnvart öðrum myntum. Árið fór hins vegar vel af stað og héldu hækkanir áfram á mörkuðum fyrstu vikur ársins. Upp úr miðjum febrúar fór að draga til tíðinda og hafa allir helstu markaðir lækkað verulega síðastliðnar vikur sem rekja má til tollaáforma stjórnvalda í Bandaríkjunum. Í byrjun apríl var tilkynnt um aukna álagningu tolla á innflutning til Bandaríkjanna og var umfang þeirra mun víðtækara en markaðsaðilar höfðu gert ráð fyrir. Hlutabréfamarkaðir hafa því lækkað enn frekar eftir tilkynninguna og hefur heimsvísitala hlutabréfa MSCI lækkað um 11,9% í dollurum frá ársbyrjun til 8. apríl.

Innlendur hlutabréfamarkaður fór einnig vel af stað í upphafi árs en hækkanir á fyrstu vikum ársins gengu hratt til baka. Tollahækkanir stjórnvalda í Bandaríkjunum hafa einnig haft áhrif á innlenda hlutabréfamarkaðinn og áhyggjur af afleiðingum tollastríðsins hafa litað markaðinn. Heildarvísitala aðallista lækkaði um 9,6% á fyrsta ársfjórðungi og hefur lækkað enn frekar í byrjun apríl. Heildarvísitala aðallista hefur lækkað um 14,9% frá ársbyrjun til 8. apríl.

Seðlabanki Íslands hefur lækkað stýrivexti á báðum fundum sínum á árinu, lækkaði vexti um 0,5 prósentustig í febrúar og aftur um 0,25 prósentustig í mars. Stýrivextir eru því 7,75% í dag. Ávöxtunarkrafa verðtryggðra ríkisskuldabréfa hefur hins vegar hækkað frá áramótum sem leiðir til lækkunar á virði þeirra. Vísitala Nasdaq Iceland fyrir 10 ára löng verðtryggð skuldabréf lækkaði um 0,1% á fyrsta ársfjórðungi. Minni verðbólguvæntingar hafa orðið til þess að ávöxtunarkrafa óverðtryggðra stuttra ríkisskuldabréfa hefur lækkað frá áramótum en ávöxtunarkrafa langra óverðryggðra ríkisskuldabréfa hefur hins vegar hækkað. Vísitala Nasdaq Iceland fyrir 10 ára löng óverðtryggð skuldabréf hækkaði um 0,9% á fyrsta ársfjórðungi. Vísitala neysluverðs hækkaði um 1% á tímabilinu.

Reikna má með áframhaldandi óróa á mörkuðum næstu vikurnar á meðan fjármálamarkaðir eru að ná áttum og meta áhrif tollastefnu stjórnvalda í Bandaríkjunum. Takmarkaður fyrirsjáanleiki í hagstjórn vestanhafs skapar óvissu og sveiflur á mörkuðum. Tollar hafa til þessa haft neikvæð áhrif á alþjóðlegt efnahagslíf og gera má ráð fyrir að dragi úr hagkvæmni í framleiðslu og að lífskjör minnki á heimsvísu.   Áfram eru stríðsátök í Úkraínu og fyrir botni Miðjarðarhafs að valda áhyggjum. Á Íslandi er óvissa vegna jarðhræringa víða á landinu sem gæti haft nokkur áhrif á hagkerfið. Engu að síður er vænlegt fyrir langtímafjárfesta að halda sjó og ávaxta eignir í blönduðum verðbréfasöfnum sem leggja áherslu á góða eigna- og áhættudreifingu.

Ávöxtunarleiðir Skýringar
Blönduð
söfn
Ávöxtun blandaðra ávöxtunarleiða, þ.e. Ævisafna I, II, III og samtryggingarsjóðs var frá -3,2% til -0,7% á fyrsta ársfjórðungi. Lækkanir á innlendum og erlendum hlutabréfamörkuðum höfðu mest áhrif til lækkunar á gengi safnanna.
Ríkissafn Ríkissafnið hækkaði um 0,9% á fyrsta ársfjórðungi. Það sem skýrir ávöxtun safnsins er hækkun á ávöxtunarkröfu verðtryggðra skuldabréfa sem leiðir til lækkunar á virði þeirra, á móti þeirri lækkun vegur hækkun á vísitölu neysluverðs en safnið er að stærstum hluta fjárfest í verðtryggðum ríkisskuldabréfum.
Innlána-
safn
Innlánasafnið hækkaði um 1,4% á fyrsta ársfjórðungi. Safnið ávaxtar eignir sínar að stærstum hluta á bundnum innlánsreikningum og vega verðtryggð innlán um 98% af eignum safnsins.
Skuldabréfa-safn Skuldabréfasafnið hækkaði um 1,8% á fyrsta ársfjórðungi. Safnið ávaxtar eignir sínar í vel dreifðu innlendu skuldabréfasafni, bæði í ríkisskuldabréfum, sértryggðum skuldabréfum, fyrirtækjaskuldabréfum og veðskuldabréfum.
Erlent verðbréfasafn Erlenda verðbréfasafnið lækkaði um 3,2% á fyrsta ársfjórðungi. Lækkanir á erlendum hlutabréfamörkuðum og veiking dollarans gagnvart öðrum myndum hafði mest áhrif til lækkunar á gengi safnsins.

Góð eignadreifing

Ávöxtun verðbréfasafna ræðst af eignasamsetningu og ávöxtun einstakra verðbréfaflokka. Almenni lífeyrissjóðurinn leggur mikla áherslu á góða eignadreifingu til að draga úr heildaráhættu safnanna. Sjóðurinn birtir mánaðarlega upplýsingar um ávöxtunarleiðir þar sem meðal annars má lesa um eignasamsetningu. Smellið hér til að skoða upplýsingablöðin. Sjóðurinn birtir einnig ítarlegar upplýsingar um ávöxtun og sveiflur á heimasíðu, sjá nánar hér.